Televisie ‘kijken’ is een mensenrecht

Source:
newspaper De Standaard

dinsdag 03 maart 2009
OOK BLINDEN HEBBEN RECHT OP TELEVISIE

Omdat televisie ‘kijken’ een mensenrecht is, moeten de Vlaamse omroepen hun programma’s ook toegankelijk maken voor doven en blinden. Er ligt een voorstel van decreet op tafel.
In Vlaanderen leven zo’n 800.00 mensen met een auditieve en bijna 200.000 mensen met een visuele beperking. Televisie is een dominante factor in de tijdsbesteding van de gemiddelde Vlaming. Het belang van de toegankelijkheid van tv-programma’s via ondertiteling, gebarentaal, audiobeschrijving en auditieve ondertiteling, kan niet worden overschat, zegt een groep politici die een voorstel van decreet heeft ingediend. Bovendien zijn toegankelijker programma’s ook nuttig voor een veel bredere groep van kijkers, zoals ouderen en licht mentaal gehandicapten.

Het voorstel is ingediend door Helga Stevens (N-VA), Bart Caron (ex-Spirit, nu Groen!) Margriet Hermans (Open VLD), Carl Decaluwé (CD&V) en Kurt De Loor (SP.A). Wat de ondertiteling van Nederlandstalige programma’s betreft, is de voorbije jaren al een hele weg afgelegd. Maar op het vlak van audiodescriptie en -ondertiteling voor blinden en slechtzienden, staat Vlaanderen nog nergens.

Bij audiodescriptie worden de beelden tussen de dialogen beschreven. Er wordt verteld wie in beeld is, wat de het personage doet, wie opkomt, wie verdwijnt… Ook het tijdskader wordt geduid en de plaats waar de scène zich afspeelt, wordt beschreven. Dat alles om de blinde of slechtziende ‘kijker’ te laten meebeleven wat zich op het scherm afspeelt.

‘Het toegankelijk maken van tv-programma’s via audiodescriptie is een mensenrecht’, vindt professor Aline Remael, die aan de Universiteit Antwerpen onder meer audiovisuele vertaling doceert. ‘Een nieuw museum wordt ontworpen als een gebouw dat voor iedereen toegankelijk is. Maar een film of tv-programma wordt nog altijd niet geconcipieerd als iets wat toegankelijk moet zijn voor de volledige bevolking. En dat is een probleem.’

In Groot-Brittannië moeten de zenders tegen 2010 tien procent van hun programma’s met audiodescriptie aanbieden. In Duitsland geldt geen wettelijke reglementering, maar toch heeft ongeveer vier procent van de tv-programma’s in primetime daar audiobeschrijving. Het gaat vooral om films en tv-fictie en af en toe ook om een documentaire, een kinderprogramma of zelfs een groot sportevenement als de wereldbeker voetbal.

In Vlaanderen is er hooguit wat gerommel in de marge. Zo was er in 1995 een experiment van de toenmalige BRTN en Blindenzorg Licht en Liefde, waarbij een aflevering van de politieserie Langs de kade van audio-informatie werd voorzien. En enkele jaren geleden gebeurde hetzelfde met een aflevering van FC De kampioenen. Toen is gebleken dat het geen evidente zaak is, onder meer omdat de audio-informatie het ritme van het programma breekt, wat zeker bij een sitcom erg belangrijk is. Je zou de audiobeschrijving al moeten incalculeren in het verhaal.

De kostprijs vormt een serieus struikelblok voor de omroepen. Voor een programma van negentig tot honderd minuten met heel veel visuele informatie kost audiobeschrijving algauw vier- tot vijfduizend euro. Maar professor Aline Remail wil dat meteen ook relativeren: ‘Film- en tv-producties kosten miljoenen euro’s. In vergelijking daarmee is audiobeschrijving een peulenschil. Bovendien behoeven heel wat programma’s met een “beperkte visuele component,, zoals praatprogramma’s of een eenvoudig spelprogramma, geen bijkomende uitleg.’

‘We zijn ons bewust van het probleem van de kostprijs’, zegt Vlaams parlementslid Bart Caron. ‘Voor audiobeschrijving en audio-ondertiteling leggen we de omroepen geen enkele verplichting op. Maar we willen wel dat er een groeipad komt. In het voorstel van decreet staat dat de televisieomroepen “een aanzienlijk deel van hun omroepprogramma toegankelijk moeten maken voor personen met een sensoriële handicap via audiobeschrijving, gebarentaal en auditieve ondertiteling,. Om tegemoet te komen aan de financiële bekommernissen van de omroepen hebben we het voorstel nog aangepast en de mogelijkheid voorzien dat de Vlaamse regering hiervoor subsidies verstrekt.’

Vandaag wordt in het Vlaams parlement een extra hoorzitting georganiseerd over het voorstel van decreet. ‘Maar voor ons is het ook een principekwestie’, zegt Bart Caron. ‘Als samenleving moeten wij onze verantwoordelijkheid nemen. We zullen er dan ook alles aan doen om dit voorstel alsnog in het nieuwe mediadecreet te krijgen. Daarover wordt volgende week gestemd in het Vlaams parlement.’

Posted on: Tuesday, March 3, 2009 by: in category: Further reading, News